Thành phần dược chất trong xáo tam phân gồm nhiều hoạt chất được các chuyên gia đánh giá là rất có ý nghĩa cho sức khỏe con người. Tìm hiểu các dưỡng chất đến từ vị thuốc này là một cách rất hay để bạn hiểu hơn giá trị của thảo dược và biết được nguyên do vì đâu xáo tam phân có thể hỗ trợ điều trị bệnh.
Vậy để biết bảng thành phần dược chất trong xáo tam phân là gì, công dụng như thế nào, hãy cùng dược liệu Phương Thảo xem bài viết sau nhé!
1. Thành phần dược chất trong cây xáo tam phân gồm những gì?
Xáo tam phân (Paramignya Trimera) hay còn được biến đến với tên cây thần xạ, cây thuốc mọi. Thảo dược là thực vật dây leo, có thân gỗ nhỏ, thuộc họ cam, sinh trưởng nhiều ở các vùng rừng núi phía Nam nước ta.
Lương y Nguyễn Mạnh Hùng (Chủ tịch Hội Đông y phường Lộc Thọ – Viện Dược liệu Khánh Hòa, kiêm thành viên BCH Hội Đông y tỉnh Khánh Hòa) (Bài viết Cây xáo tam phân và những điều cần biết) từng miêu tả cây xáo tam phân có thân cứng, màu nâu và mọc nhiều gai. Lá đơn mọc cách và phần rễ có màu vàng đậm. Rễ làm thuốc có vị đắng nhè nhẹ cùng chút chát và hơi ngọt, ngửi gần thoảng hương tinh dầu.
Về câu hỏi thành phần dược chất trong xáo tam phân là gì ?, ngày 14/11/2012, trong công văn số 539/VDL-QL KHĐT của Viện dược liệu trả lời Sở Y tế Khánh Hòa về mẫu phân tích cây xáo tam phân có đề cập đến bảng thành phần dược chất của thảo dược. Theo đó, Viện dược liệu kết luận trong xáo tam phân có các thành phần gồm Flavonoid, Alcaoid, Saponin, và hai hoạt chất chủ yếu là Triterpenoid và Courmarin. Trong công văn cũng cho biết thêm, dược liệu có độc tính không cao, sử dụng điều trị bệnh khá an toàn. (Bài viết Xáo tam phân có tốt như lời đồn)
Viện dược liệu cũng đánh giá khả năng ức chế viêm gan khá tốt của xáo tam phân khi tiến hành làm thí nghiệm nghiên cứu trên chuột. Đồng thời, các thí nghiệm cũng chỉ ra tác dụng độc trên 5 dòng tế bào ung thư là ung thư gan, ung thư đại tràng, ung thư cổ tử cung, ung thư vú và ung thư buồng trứng của vị thuốc này.
Vậy các thành phần dược chất trong xáo tam phân đã đóng góp như thế nào để đem đến những tác dụng tuyệt vời trên, hãy cùng dược liệu Phương Thảo tiếp tục đi sâu tìm hiểu về các hoạt chất chính của cây “thần dược” này!
2. Công dụng của các dược chất trong cây xáo tam phân
2.1. Flavonoid
Flavonoid có nhiều ở thực vật với ý nghĩ như một chất chuyển hóa trung gian. Đối với sức khỏe con người, hoạt chất này giữ nhiều chức năng rất quan trọng.
Flavonoid đóng vai trò là một chất chống oxy hóa rất mạnh. Theo TS. Toth Szilard (Nguyên Nghiên cứu viên của Viện Hàn lâm Khoa học Hungary) (Chương trình Mỗi ngày một niềm vui): “Flavonid là nhóm chất siêu chống oxy hóa tự nhiên. Trong vấn đề ung thư, Flavonid không chỉ có tác dụng phòng bệnh mà còn có tác dụng điều trị bệnh hiệu quả.” Theo ông, 3 cơ chế chống ung thư của hoạt chất này gồm có:
- Thứ nhất: Khả năng ức chế sự nhân lên của các tế bào ung thư
- Thứ hai: Khả năng ức chế việc hình thành mạch máu ở tế bào ung thư và ngăn dưỡng chất nuôi dưỡng đi đến các tế bào này khiến chúng không phát triển thêm.
- Thứ ba: Kích hoạt quá trình tự sát của tế bào ung thư theo đúng trình tự vốn có của tế bào thông thường.
Ngoài ra, ông còn nhắc đến khả năng chống nhờn thuốc đối với tế bào ung thư của hoạt chất này.
Vì thành phần dược chất trong xáo tam phân gồm có Flavonoid, vậy nên lý giải được một phần vì sao chúng có khả năng gây độc đối với nhiều dòng ung thư.
Ngoài khả năng hỗ trợ điều trị ung thư, theo Organic Facts (Bài viết Lợi ích khi tiêu thụ thực phẩm giàu flavonoid), đặc tính chống viêm và chống oxy hóa từ Flavonoid rất tốt cho hệ thần kinh. Đồng thời, nhờ có chất này tim mạch cũng được bảo vệ tốt hơn, bệnh tiểu đường được kiểm soát và nhiều loại Flavonoid còn giúp giữ gìn sắc đẹp,…
Vậy nên, khi dùng xáo tam phân chứa một lượng Flavonoid, người bệnh có thể cải thiện tình trạng suy giảm về trí nhớ, tăng lưu thông máu não, chống nguy cơ đột quỵ, hàm lượng insulin cũng như glucose có trong máu được điều hòa, làm chậm quá trình lão hóa,…
2.2. Saponin
Nổi bật ở thành phần dược chất trong xáo tam phân không thể thiếu Saponin. Đây là chất thuộc nhóm Glycosid lớn, có nhiều trên thực vật và một số ít loài động vật.
Theo BS. Hoàng Sầm (Chủ tịch Viện Y học Bản địa Việt Nam), Saponin có đa dạng các công dụng. Hoạt chất hữu hiệu trong chữa ho, long đờm, thông tiểu, tăng khả năng thấm ở tế bào, chống viêm, kháng nấm, kháng khuẩn, ức chế virus… đặc biệt hơn, đây còn là chất có tác dụng chống ung thư.
Ý nghĩa của Saponin trong việc điều trị ung thư cũng được Viện Linus Pauling kiểm chứng. Cụ thể, trong thí nghiệm cho chuột dùng thức ăn có chứa Saponin, kết quả phản ánh các tổn thương tiền ung thư có số lượng giảm rõ rệt. Tạp chí Dinh dưỡng (1995) cũng có bài viết với tựa đề “Saponin như chống chất gây ung thư”, trong đó, đánh giá chất này có khả năng ngừa ung thư ở ruột kết.
Như vậy không chỉ có Flavonoid, Saponin trong xáo tam phân cũng nằm trong số những “chiến thần” chống ung thư mạnh mẽ.
Tạp chí sức khỏe Healthy Eating cũng nhắc đến vai trò ngăn ngừa ung thư của hoạt chất này, ngoài ra, cũng bổ sung thêm tác dụng đối với tim mạch, hệ thống miễn dịch, ổn định cân nặng.
Xáo tam phân chứa nhiều Saponin sẽ giúp sức khỏe tim mạch được bảo vệ tốt hơn thông qua việc hạ thấp lượng cholesterol xấu cùng những chất béo nguy hại. Từ đó hạn chế nguyên nhân dẫn đến bệnh thận, bệnh về tim mạch, xơ vữa động mạch… Khả năng kháng viêm kháng khuẩn cũng là chức năng rất tuyệt để Saponin bảo vệ hệ tiêu hóa chống nấm, vi khuẩn… giúp hệ miễn dịch tránh chịu tổn thương và tăng cường sức đề kháng.
2.3. Alcaoid
Thành phần dược chất trong xáo tam phân còn có Alcaoid. Chất này nổi bật với tác dụng ức chế hệ thần kinh nhằm giảm bớt cảm giác đau đớn để người bệnh dễ chịu hơn, ngoài ra, Alcaoid khả năng tiêu viêm và hoạt huyết.
Khi nói về tác dụng chống ung thư của hoạt chất này, Trịnh Hoàng Dương và cộng sự (2016) (Trịnh Hoàng Dương, Trần Thu Phương, Hà Diệu Ly, Nguyễn Thụy Vy, Đặng Văn Sơn, Nguyễn Diệu Liên Hoa (2016), Coumarin và acridon alkaloid từ rễ cây Xáo tam phân, Tạp chí Khoa học ĐHQGHN: Khoa học Tự nhiên và Công nghệ, Tập 32, Số 4, trang 115-123.) cho hay, từ mẫu rễ của xáo tam phân thu hái ở Phú Yên, phân lập được bốn Alcaoid thuộc khung Acridon gồm 5 – Hydroxynoracronycin, Oriciacridon, Glycocitrin-III và Citruscinin-I. Trong đó, Oriciacridon và Glycocitrin-III cho kết quả tác dụng độc trên dòng tế bào ung thư gan HepG2. dù chỉ với hoạt tính yếu.
2.4. Courmarin
Cùng với Alcaoid, hai hoạt chất của Coumarin là ostruthin cùng 8 – methoxyostruthin có trong xáo tam phân được Trịnh Hoàng Dương và cộng sự (2016) kết luận là có khả năng gây độc ở mức yếu đối với tế bào ung thư gan.
Còn ở vai trò khác, tác dụng bảo vệ gan của Coumarin lại được đánh giá rất tốt. Luận án tiến sĩ của tác giả Trần Thu Hường (2020) (Nghiên cứu thành phần hóa học và tác dụng sinh học của cây xáo tam phân (Paramignya trimera (oilv.) guill.) và cây nhó đông (Morinda longissima y. z. ruan), Luận án tiến sĩ hóa học, Chuyên ngành hóa học các hợp chất thiên nhiên, Học viện Khoa học và Công nghệ.) phân tích được thành phần dược chất trong xáo tam phân có Coumarin Ostruthin. Trong thí nghiệm với chuột BALB/c có gan bị thương tổn do paracetamol đã phát hiện hoạt chất này giúp hạn chế được một phần tổn thương ở gan và bảo vệ gan rất tốt.
Ngoài ra, GS. Hứa Văn Cao (Nghiên cứu viên cao cấp thuộc Viện Y học bản địa Việt Nam) còn cho biết thêm nhiều lợi ích tuyệt vời khác của Courmarin như khả năng làm giãn nở động mạch vành, chống co thắt, chống đông máu, có tính kháng khuẩn cao, hạ huyết áp, phòng loãng xương, ổn định nhịp tim,…
2.5. Triterpenoid
Dược chất trong xáo tam phân có một hoạt chất chính không kém phần quan trọng là Triterpenoid. Dược chất được Viện Hóa dược châu Âu (Bài viết “Cây thần dược” tiêu diệt được 5 dòng tế bào ung thư) nghiên cứu khẳng định có giá trị trong hỗ trợ các bệnh về gan như viêm gan cấp, xơ gan và đặc biệt là ung thư gan. Bên cạnh đó, hoạt chất cũng thể hiện rõ tác dụng đối với bệnh đái tháo đường.
Khả năng ngăn hàm lượng đường trong máu tăng sau khi ăn của hoạt chất này thực hiện thông qua ức chế α-Glucosidase và Aldose Reductase. Còn đối với tác dụng phòng, chống ung thư, nhờ vào liên kết chặt chẽ của các hạt Triterpenoid, chất Axit ganoderic được hình thành, đây không chỉ là một chất kháng nguyên đối với tế bào ung thư mà còn là chất chống viêm rất tốt. Khi các bệnh về đau viêm được làm dịu kịp thời thì sẽ giảm bớt được khả năng biến chứng sang ung thư.
Ngoài ra, còn có thể dùng Triterpenoid trong xáo tam phân để giữ tim mạch khỏe mạnh, giảm dị ứng, chống lão hóa…
Cần biết nhiều thông tin hơn về dược liệu và cách điều trị bệnh, hãy trao đổi cùng chúng tôi: Dược liệu Phương Thảo thuộc công ty TNHH DƯỢC LIỆU PHƯƠNG THẢO
• Địa chỉ: Số 354/89 Phan Văn Trị, Phường 11, Q. Bình Thạnh, TP.HCM.
• Hotline: 0908 977 961 (Ms. Phương Thảo)
• Website: duoclieuphuongthao.com
• Email: lienhe.duoclieuphuongthao@gmail.com
Chúng tôi hi vọng với bảng thành phần dược chất trong xáo tam phân, bạn sẽ phần nào hiểu hơn về tác dụng mà vị thuốc quý này đem lại để từ đó sử dụng thảo dược đúng mục đích và đạt hiệu quả cao.
